Is je relatie beëindigd, heeft iemand je heftig teleurgesteld of is een project of sollicitatie beëindigd? Je voelt je slecht, je kan je wel voor de kop slaan of je bent boos. De boosdoener van het slechte gevoel dat overheerst is vaak: afwijzing.

Stress

In de zakelijke sfeer kan dit zich voordoen, bijvoorbeeld als een maatschap uit elkaar valt, als je wordt ontslagen, bij het mislopen van een opdracht of baan, of in geval van een ruzie tussen aandeelhouders. En ook in de liefde: in de top 3 van hevige stressveroorzakers (naast het overlijden of ziekte van een naaste, en bijvoorbeeld ontslag) staat het verbreken van een relatie.

Wat is de diepere oorzaak van dit gevoel? En hoe kunnen we er verstandig mee omgaan?

In de genen

Weglopen voor dit gevoel werkt niet. Mensen zijn biologisch voorbestemd om zich te binden aan anderen; het zit in onze genen. Bij verbreken van de band met een ander wordt onbewust één van onze grootste angsten getriggerd: verlaten worden en alleen in deze wereld eindigen.

Een scan van de hersenen toont dat de emotionele pijn die hierdoor wordt veroorzaakt, dezelfde onderdelen actief maakt die bij lichamelijke pijn spelen.

Verlaten worden: er zijn mooie maar tegelijk treurige verhalen van mensen die kort na elkaar stierven, omdat het simpelweg te zwaar was om alleen door te gaan. In het ergste geval begeeft het hart het. Verdriet door het verlies van een geliefde kan dodelijk zijn: recent bevestigd door Paul Volders, hoogleraar Genetische Cardiologie aan het Maastricht Universitair Medisch Centrum (Volkskrant van 7 april 2016) (‘gebroken-hart-syndroom’ wordt dat wel genoemd).

Verkopers en afwijzing

Er is een groep die dagelijks met afwijzing te maken heeft. Ze worden dagelijks of wekelijks vernederd en het is part of the job. Verkopers. Ze hebben hun beroep gemaakt van het stelselmatig het hoofd stoten en weer opkrabbelen: tegenover 10 afwijzingen staat één voltreffer.

Starving artists

Wellicht kunnen we leren van de experts in persoonlijk afwijzing. Hoe doen zij het? Bepaalde ‘verkopers’ zijn in het bijzonder kwetsbaar: artiesten die hun kunst verkopen. De starving artist, als laboratorium van afgewezenen. Je biedt je diepste overtuiging aan, je product komt uit je hart en ziel (het is geen koelkast of computer, jij bent het zelf). Het eindeloos kloppen op deuren, audities doen, bedelen om exposities, producenten moeten overtuigen van het product. Het maakt je extra kwetsbaar voor afwijzing. Men vindt soms je werk grappig, maar ook vreselijk, zielig of gewoon slecht. Geen wonder dat er in deze wereld zoveel ongelukkige en verslaafde artiesten bestaan. Laten we eens kijken wat ze erover te zeggen hebben.

Tim Ferriss, schrijver van bestsellers en inmiddels investeerder, kreeg 25 afwijzingen voordat hij gepubliceerd werd. Hij zag afwijzing simpelweg als onderdeel van het proces. En niet als een afwijzing van zijn persoon. Zijn les is dus onderscheid jezelf van je product. Vervolgens: negeer de non-believers en ga in zee met de mensen die wel met je willen werken, leer je zwakheden kennen, werk hard om jezelf te verbeteren.

de afwijzing is niet de waarheid

Moeten we altijd luisteren naar de inhoud van de afwijzing? Dat is nog maar de vraag. Volgens super-CEO Jack Welch is het de menselijke natuur om beleefd te zijn. En daarom is oprechte feedback meestal zeldzaam (uit: Leiderschap is een Keuze).

Schrijver en spreker Seth Godin is het daarmee eens. Hij kreeg zelfs 800 afwijzingen op zijn manuscripten, voor zijn grote succes realiteit werd. Hij leerde het volgende: de afwijzer spreekt meestal niet de waarheid. Namelijk de brenger van de boodschap is vaak te lui, te laf, te aardig, of niet sterk genoeg, om eerlijk te zeggen dat:

• je niet in het profiel past (je bent te donker, te wit, je bent vrouw of juist niet).

• er alsnog geen budget is

• de leiding het hele onderliggende project afkeurt.

Allemaal afwijsredenen kortom, die niets met de inhoud van je product of jou te maken hebben! En het gevaar van afwijzing is dus dat je ernaar teveel naar luistert. Met het risico dat je ontmoedigd raakt, niet meer in je dromen gelooft en je eigen kunst en opgeeft. Hier speelt nog een versterkende verklaring die we in de psychologie aangeleerde hulpeloosheid noemen. Het is vergelijkbaar met de analogie van het babyolifantje in het circus, dat aan de ketting wordt gelegd: als het babyolifantje steeds aan een ketting wordt gelegd in zal hij ervaren dat trekken aan de ketting pijn doet. Als de olifant groter wordt, maar inmiddels aan een touw legt (met één forse ruk los te krijgen) zal hij zich niet meer lostrekken. Hij heeft zich neergelegd aan het lot. En blijft passief in zijn hok staan. Je geeft de moed op en gaat niet meer energiek de nieuwe weg in.

Coaching bij afwijzing

Hoe moet je er dan mee omgaan?

Intern en extern interpreteren

Je kan de afwijzing op verschillende manier tot je nemen. Je hebt de interne verklaring en een externe verklaring voor de mislukking. Als je geneigd bent intern te verklaren, betekent dat je de reden dicht bij jezelf zoekt. Je eigen persoon (je uiterlijk, geloofwaardigheid, waardigheid) of product voldoet niet. Dus je betwijfelt de waarde ervan, en dus ga je twijfelen aan jezelf. Je kan er ook voor kiezen om de reden van de afwijzing bij de ander te zoeken.

Neem David Lynch, die tegen Steven Spielberg zei:

“You’re so lucky because the things you love millions of people love, and the things I love only thousands of people love.” Hij twijfelde niet aan zijn product, maar wist dat het niet de smaak was van de massa (die willen nl. actiefilms).

En wat blijkt volgens de psychologen: diegenen die negatieve reacties extern interpreteren zetten vaak door. En ze zien positieve reacties als iets dat met henzelf te maken heeft, die ze dus intern interpreteren. En diegenen die sneller ontmoedigd raken of (depressief worden) hebben de neiging dat juist andersom te doen.

Business coaching (waaronder online coaching) kan je helpen met deze punten om makkelijker met persoonlijke of zakelijke afwijzing om te gaan:

1. Herinner je oude successen.

2. Accepteer dat afwijzing een deel van het proces is (zoals dood een deel van het leven zelf).

3. Stop je energie in andere klanten of begin een nieuw project.

4. Zie afwijzing niet als persoonlijk.

5. Wees geen olifantje aan de ketting: vermijd aangeleerde hulpeloosheid.

6. Probeer afwijzing extern te interpreteren.

7. De afwijzer spreekt zelden de waarheid: richt je dus niet op deze boodschap, maar volg je intuïtie en je eigen smaak.

8. Werk aan aan persoonlijke groei (bijv. business coaching of life coaching, of neem deel aan een training of cursus).

Robert de Wilde is een gecertificeerde loopbaancoach en business coach en mediator uit Amsterdam met 10+ jaar ervaring.